સાબરમતી આશ્રમ, જેને ગાંધી આશ્રમ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે અમદાવાદ, ગુજરાતમાં સ્થિત એક ઐતિહાસિક સ્થળ છે. તે 1917 થી 1930 સુધી મહાત્મા ગાંધીનું નિવાસસ્થાન હતું અને ભારતની સ્વતંત્રતા ચળવળના કેન્દ્રમાં હતું. આશ્રમ હવે રાષ્ટ્રીય સ્મારક અને લોકપ્રિય પ્રવાસન સ્થળ છે. અમે સાબરમતી આશ્રમના ઈતિહાસ અને મહત્વ વિશે જણાવીશું.
સાબરમતી આશ્રમ અમદાવાદ
સાબરમતી આશ્રમનો ઈતિહાસ
સાબરમતી આશ્રમની સ્થાપના 1917માં મહાત્મા ગાંધી દ્વારા કરવામાં આવી હતી. તે સમયે, ભારત બ્રિટિશ શાસન હેઠળ હતું, અને ગાંધીજી ભારતની સ્વતંત્રતા માટે ચળવળનું નેતૃત્વ કરી રહ્યા હતા. તેણે સાબરમતી નદીના કિનારે આશ્રમનું સ્થાન પસંદ કર્યું કારણ કે તે શહેરની ધમાલથી દૂર એક શાંતિપૂર્ણ સ્થળ હતું.
ગાંધી અને તેમના અનુયાયીઓએ આશ્રમમાં પોતાના ઘરો, શાળાઓ અને અન્ય સુવિધાઓનું નિર્માણ કર્યું, અને તેઓએ આત્મનિર્ભરતા અને અહિંસા પર આધારિત જીવનનો નવો માર્ગ શરૂ કર્યો. આશ્રમ ભારતની સ્વતંત્રતા ચળવળનું જ્ઞાનતંતુ કેન્દ્ર બની ગયું હતું, અને ત્યાં ઘણા મહત્વપૂર્ણ નિર્ણયો અને ઘટનાઓ બની હતી.
આ પણ વાંચો —> અમરેલીમાં ફરવા લાયક સ્થળો
પ્રખ્યાત દાંડી કૂચ, જેને મીઠાના સત્યાગ્રહ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે 1930માં સાબરમતી આશ્રમથી શરૂ કરવામાં આવી હતી. આ કૂચ મીઠાના ઉત્પાદન પર બ્રિટિશ ઈજારાશાહી સામે અહિંસક વિરોધ હતો. ગાંધીએ અનુયાયીઓનાં એક જૂથનું નેતૃત્વ 24-દિવસ, 240-માઇલ ચાલતાં અરબી સમુદ્રમાં કર્યું, જ્યાં તેઓએ બ્રિટિશ કાયદાની અવગણનામાં પોતાનું મીઠું બનાવ્યું. આ ઘટના ભારતના સ્વાતંત્ર્ય ચળવળમાં એક વળાંક હતો અને તેણે આંતરરાષ્ટ્રીય ધ્યાન આકર્ષિત કર્યું હતું.
1947 માં ભારતની આઝાદી પછી, આશ્રમ એક રાષ્ટ્રીય સ્મારક બની ગયો, અને તેની ઘણી ઇમારતો અને કલાકૃતિઓ સાચવવામાં આવી. આજે, તે મહાત્મા ગાંધીના જીવન અને ઉપદેશોમાં રસ ધરાવતા લોકો માટે એક લોકપ્રિય પ્રવાસન સ્થળ અને તીર્થસ્થાન છે.
આ પણ વાંચો —> ભરૂચ
સાબરમતી આશ્રમનું સ્થાપત્ય
સાબરમતી આશ્રમનું આર્કિટેક્ચર સરળ અને કાર્યાત્મક છે, જે ગાંધીજીના સાદા જીવન અને ઉચ્ચ વિચારની ફિલસૂફીને પ્રતિબિંબિત કરે છે. આશ્રમનું નિર્માણ સ્થાનિક સામગ્રી અને પરંપરાગત મકાન તકનીકોનો ઉપયોગ કરીને કરવામાં આવ્યું હતું, જેમ કે માટીના પ્લાસ્ટર અને સિમેન્ટની છત.
આશ્રમ ગાંધીજીના નિવાસસ્થાન, અતિથિગૃહ, પ્રાર્થના મેદાન, પુસ્તકાલય, રસોડું, શાળા અને સ્પિનિંગ હોલ સહિત અનેક વિભાગોમાં વહેંચાયેલું છે. આ ઇમારત આંગણા દ્વારા જોડાયેલ છે, જે સમુદાય અને સંવાદિતાની ભાવના બનાવે છે.
આ પણ વાંચો —> ગોલ્ડન બ્રિજ
આશ્રમની સૌથી પ્રસિદ્ધ ઇમારત હૃદય કુંજ છે, જે ગાંધીજીનું નિવાસસ્થાન હતું. તે એક નાનો, સ્પાર્ટન રૂમ છે જેમાં લાકડાનો પલંગ, સ્પિનિંગ વ્હીલ છે. ગાંધીજી સાદું અને કરકસરભર્યું જીવન જીવવામાં માનતા હતા અને તેમનો રૂમ આ ફિલસૂફીને પ્રતિબિંબિત કરે છે.
સ્પિનિંગ હોલએ આશ્રમની બીજી મહત્વપૂર્ણ ઇમારત છે. ગાંધીજીના આર્થિક આત્મનિર્ભરતાના કાર્યક્રમના ભાગરૂપે આશ્રમના રહેવાસીઓને કાંતણ અને વણાટ શીખવવા માટે તેનો ઉપયોગ થતો હતો. સ્પિનિંગ વ્હીલ ભારતની સ્વતંત્રતા ચળવળનું પ્રતીક બની ગયું હતું, અને તે હજુ પણ ભારતના સાંસ્કૃતિક વારસાનું મહત્વનું પ્રતીક છે.
આ પણ વાંચો —> શ્રી સ્વામિનારાયણ મંદિર
સાબરમતી આશ્રમનું મહત્વ
સાબરમતી આશ્રમ ભારતના ઇતિહાસ અને સંસ્કૃતિમાં એક મહત્વપૂર્ણ સ્થળ છે. તે ભારતની સ્વતંત્રતા ચળવળ અને અહિંસા અને આત્મનિર્ભરતાના સિદ્ધાંતોનું પ્રતીક છે જેને ગાંધીજીએ ચૅમ્પિયન કર્યું હતું. આશ્રમે ભારતની રાષ્ટ્રીય ઓળખને આકાર આપવામાં અને સામાજિક અને રાજકીય પરિવર્તનને પ્રેરણા આપવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી છે.
આશ્રમ મહાત્મા ગાંધીના જીવન અને ઉપદેશોમાં રસ ધરાવતા લોકો માટે તીર્થસ્થાન પણ છે. તે એક શાંતિપૂર્ણ સ્થળ છે, જ્યાં મુલાકાતીઓ ગાંધીજીની અહિંસાની ફિલસૂફી, ભારતની આઝાદી માટેના તેમના સંઘર્ષ અને વધુ સારા વિશ્વ માટેના તેમના વિઝન વિશે શીખી શકે છે.
આજે, સાબરમતી આશ્રમ એક જીવંત સંગ્રહાલય છે, જે સ્મૃતિ અને વારસાને સાચવે છે
