કુસુમ યોજના ગુજરાત: સૌર ઉર્જાથી ખેડૂતોનું સશક્તિકરણ
ગુજરાત, ભારતના સૌથી વિકસિત રાજ્યોમાંનું એક, તેની વિશાળ કૃષિ જમીન અને વિપુલ પ્રમાણમાં સૂર્યપ્રકાશ માટે જાણીતું છે. તાજેતરના વર્ષોમાં, રાજ્ય સરકાર સ્વચ્છ ઊર્જાને પ્રોત્સાહન આપવા અને ખેડૂતોના સશક્તિકરણ માટે પહેલ કરી રહી છે. આવી જ એક પહેલ કુસુમ યોજના ગુજરાત છે, જેનો હેતુ ખેડૂતોને સોલાર પેનલ સ્થાપિત કરવા અને તેમની પોતાની વીજળી ઉત્પન્ન કરવા માટે નાણાકીય સહાય પૂરી પાડવાનો છે.
કુસુમ યોજના ગુજરાત 2019 માં શરૂ કરવામાં આવી હતી, અને તે કેન્દ્ર સરકારની પ્રધાનમંત્રી કિસાન ઉર્જા સુરક્ષા ઈવમ ઉત્થાન મહાભિયન (PM KUSUM) યોજનાનો એક ભાગ છે. યોજનાનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય કૃષિ ક્ષેત્રમાં સૌર ઊર્જાના ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે અને ખેડૂતોને ગ્રીડ પર તેમની નિર્ભરતા ઘટાડવામાં મદદ કરવાનો છે.
કુસુમ યોજના ગુજરાત હેઠળ, રાજ્ય સરકાર ખેડૂતોને સોલાર પેનલ અને સોલાર પંપ સ્થાપિત કરવા માટે નાણાકીય સહાય પૂરી પાડે છે. આ યોજનામાં ત્રણ ઘટકો છે: સૌર પંપનું સ્થાપન, ગ્રીડ સાથે જોડાયેલા સૌર ઉર્જા પ્લાન્ટનું સ્થાપન અને ઓફ-ગ્રીડ સોલાર પાવર પ્લાન્ટનું સ્થાપન.
સૌર પંપ
સૌર પંપ કુસુમ યોજના ગુજરાતનો એક મહત્વપૂર્ણ ઘટક છે. આ ઘટક હેઠળ, ખેડૂતો તેમના ખેતરોમાં સોલાર પંપ સ્થાપિત કરવા નાણાકીય સહાય માટે અરજી કરી શકે છે. સોલાર પંપનો ઉપયોગ સિંચાઈ અને અન્ય કૃષિ પ્રવૃત્તિઓ માટે થાય છે, અને તે ડીઝલ પંપ માટે ઇકો-ફ્રેન્ડલી અને ઓછા ખર્ચનો અસરકારક વિકલ્પ છે.
કુસુમ યોજના ગુજરાત સૌર પંપની કુલ કિંમતના 60% ખેડૂતોને સબસિડી તરીકે પ્રદાન કરે છે. બાકીના 40% ખર્ચ ખેડૂતો પોતે અથવા બેંક લોન દ્વારા ધિરાણ મેળવે છે. સોલાર પંપ ખેતરના કદના આધારે 1 HP થી 10 HP સુધીની વિવિધ ક્ષમતાઓમાં ઉપલબ્ધ છે.
ગ્રીડ-કનેક્ટેડ સોલર પાવર પ્લાન્ટસ
કુસુમ યોજના ગુજરાતનો બીજો ઘટક ગ્રીડ સાથે જોડાયેલા સોલાર પાવર પ્લાન્ટની સ્થાપના છે. આ ઘટક હેઠળ, ખેડૂતો તેમની ખેતીની જમીન પર સોલાર પેનલ્સ સ્થાપિત કરવા અને ગ્રીડમાં ઉત્પન્ન થયેલ વધારાની વીજળી વેચવા માટે નાણાકીય સહાય માટે અરજી કરી શકે છે.
રાજ્ય સરકાર ખેડૂતોને સોલાર પાવર પ્લાન્ટની કુલ કિંમતના 40% સબસિડી આપે છે. બાકીના 60% ખર્ચ ખેડૂતો પોતે અથવા બેંક લોન દ્વારા ધિરાણ મેળવે છે. સોલાર પાવર પ્લાન્ટ દ્વારા ઉત્પાદિત પાવરનો ઉપયોગ ખેડૂતોના પોતાના વપરાશ માટે થાય છે, અને વધારાની શક્તિ ગ્રીડને નિશ્ચિત દરે વેચવામાં આવે છે.
ઓફ-ગ્રીડ સોલર પાવર પ્લાન્ટસ
કુસુમ યોજના ગુજરાતનો ત્રીજો ઘટક ઓફ-ગ્રીડ સોલાર પાવર પ્લાન્ટની સ્થાપના છે. આ ઘટક હેઠળ, ખેડૂતો તેમની ખેતીની જમીન પર સોલાર પેનલ્સ સ્થાપિત કરવા અને તેમના પોતાના વપરાશ માટે ઉત્પન્ન થતી વીજળીનો ઉપયોગ કરવા માટે નાણાકીય સહાય માટે અરજી કરી શકે છે.
રાજ્ય સરકાર ખેડૂતોને સોલાર પાવર પ્લાન્ટની કુલ કિંમતના 40% સબસિડી આપે છે. બાકીના 60% ખર્ચ ખેડૂતો પોતે અથવા બેંક લોન દ્વારા ધિરાણ કરે છે. સોલાર પાવર પ્લાન્ટ દ્વારા ઉત્પન્ન થતી વીજળીનો ઉપયોગ ખેડૂતોના પોતાના વપરાશ માટે થાય છે અને તે ગ્રીડ સાથે જોડાયેલ નથી.
કુસુમ યોજના ગુજરાતના લાભો
કુસુમ યોજના ગુજરાતના ખેડૂતો તેમજ પર્યાવરણ માટે અનેક ફાયદાઓ છે. કેટલાક મુખ્ય ફાયદાઓ છે:
ગ્રીડ પર ઘટાડી નિર્ભરતા
કુસુમ યોજના ગુજરાત હેઠળ સોલાર પંપ અને સોલાર પાવર પ્લાન્ટની સ્થાપના ખેડૂતોને ગ્રીડ પરની તેમની નિર્ભરતા ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. સૌર પંપ ડીઝલ પંપ માટે પર્યાવરણને અનુકૂળ અને ખર્ચ-અસરકારક વિકલ્પ પૂરો પાડે છે, અને સૌર ઉર્જા પ્લાન્ટ સ્વચ્છ ઉર્જા ઉત્પન્ન કરે છે જેનો ઉપયોગ ખેડૂતોના પોતાના વપરાશ માટે અથવા ગ્રીડને વેચી શકાય છે.
ખેડૂતોની આવકમાં વધારો
કુસુમ યોજના ગુજરાત હેઠળ સોલાર પાવર પ્લાન્ટની સ્થાપનાથી ખેડૂતોને ગ્રીડમાં ઉત્પાદિત વધારાની વીજળી વેચીને વધારાની આવક મેળવવામાં મદદ મળે છે.
